دلیل اهمیت چیپ و نقش آن در رایانه

دلیل اهمیت چیپ و نقش آن در سیستم چیست؟ یک چیپ به عنوان مرکز ارتباطات و کنترل‌کننده ترافیک عمل می‌کند و در نهایت مشخص می‌کند چه اجزایی با مادربورد سازگار هستند. همچنین گزینه‌های ممکن برای توسعه یا اصطلاحاً ارتقای سیستم در آینده را تعیین می‌کند و مشخص می‌کند که در صورت امکان تا چه حد می‌توان سیستم را اورکلاک کرد. به طور کلی چیپست مجموعه تراشه‌هایی است که ارتباط بین همه زیرسیستم‌های رایانه را فراهم می‌کند.

دلیل اهمیت چیپ و نقش آن در رایانه. چیپ رایانه سه مورد اصلی را تعیین می‌کند: سازگاری اجزا، گزینه‌های ارتقا و اورکلاک شدن. در ادامه، درباره هریک از این موارد با جزئیات بیشتری بحث می‌کنیم.

انتخاب اجزا و قطعات مختلف موضوع مهمی در حیطه سخت‌افزاری رایانه‌ها است. آیا سیستم جدید شما آخرین نسل پردازنده Intel Core i7 خواهد بود یا مایلید به چیزی کمی قدیمی‌تر (و ارزان‌تر) بسنده کنید؟ آیا می‌خواهید رم DDR4 با ساعت یا همان کلاک بالاتر داشته باشید یا با DDR3 مشکلی ندارید؟ چه تعداد و چه نوع هارد دیسکی را به متصل می‌کنید؟ آیا به Wi-Fi داخلی احتیاج دارید یا از اترنت استفاده می‌کنید؟ از چندین کارت گرافیک استفاده می‌کنید یا یک کارت گرافیک واحد دارید؟

چیپ فضای کافی برای کارت‌های توسعه (مانند کارت گرافیک، تیونر تلویزیون، کارت RAID و…) را به لطف گذرگاه‌هایی که از آن‌ تعبیه شده در سیستم تعیین می‌کند. اجزای سیستم و تجهیزات جانبی (CPU ،RAM، کارت‌های توسعه، چاپگرها و غیره) از طریق «گذرگاه» به مادربورد متصل می‌شوند. هر مادربورد شامل چندین نوع مختلف باس یا گذرگاره است که از نظر سرعت و پهنای باند می‌توانند متفاوت باشند، اما برای سادگی می‌توانیم آن‌ها را به دو گذرگاه خارجی (از جمله USB، سریال و موازی) و گذرگاه داخلی تقسیم کنیم.

گذرگاه اصلی داخلی موجود در مادربوردهای مدرن با نام PCI Express یا  PCIe شناخته می‌شود. PCIe از «خطوط یا مسیرهای ارتباطی» (Lanes) استفاده می‌کند که به اجزای داخلی مانند RAM و کارت‌های توسعه اجازه می‌دهد تا با CPU و بالعکس ارتباط برقرار کنند.

یک «خط» (Lane) دو جفت اتصال سیمی است که یک جفت از آن داده را می‌فرستد و دیگری داده را دریافت می‌کند. بنابراین، یک خط پی‌سی‌آی اکسپرس 1x از چهار سیم تشکیل می‌شود، 2x دارای هشت سیم است و… . هرچه تعداد سیم بیشتر باشد، داده‌های بیشتری قابل تبادل است. اتصال 1x می‌تواند 250 مگابایت را در هر جهت اداره کند، 2x قابلیت مدیریت 512 مگابایت را دارد و … .

تعداد مسیرهای ارتباطی در دسترس شما به تعداد مسیرهای ارتباطی مادربرد و همچنین ظرفیت پهنای باند (تعداد مسیرهای ارتباطی) پردازنده بستگی دارد. به عنوان مثال، بسیاری از پردازنده‌های کامپیوترهای رومیزی اینتل دارای 16 مسیر ارتباطی هستند (پردازنده‌های نسل جدید 28 یا حتی 40 خط ارتباطی دارند). مادربوردهای چیپست Z170 تعداد 20 خط دیگر دارند که در مجموع 36 عدد است.

بسته به پردازنده مرکزی که استفاده می‌کنید، چیپست X99 دارای 8 خط PCI Express 2.0 و حداکثر 40 خط PCI Express 3.0 است.

بنابراین، در یک مادربورد Z170، یک کارت گرافیک PCI Express 16x به تنهایی از 16 خط استفاده خواهد کرد. در نتیجه، شما می‌توانید دو عدد از این‌ها را با هم در Z170 با سرعت کامل استفاده کنید و چهار خط دیگر برای اجزای اضافه باقی می‌ماند. به همین ترتیب، شما می‌توانید یک کارت PCI Express 3.0 را در بیش از 16 خط (16 برابر) و دو کارت در بیش از 8 خط (8 برابر) یا چهار کارت در 8 برابر (اگر مادربوردی خریداری کنید که این قابلیت را داشته باشد) داشته باشید.

اجرای چندین کارت با 8x به جای 16x، تنها موجب کاهش عملکرد به اندازه چند فریم در ثانیه خواهد شد. به همین ترتیب، بعید است که تفاوتی بین PCIe 3.0 و PCIe 2.0 نیز مشاهده کنید و این تفاوت اغلب کمتر از 10 درصد است.

اما اگر قصد داشته باشید کارت‌های توسعه زیادی داشته باشید (مانند دو کارت گرافیک، تیونر تلویزیون و کارت Wi-Fi) می‌توانید خیلی سریع شیارهای مادربورد را پر کنید.

در بسیاری از موارد، قبل از اینکه تمام پهنای باند PCIe خود را استفاده کنید، دیگر شیار خالی نخواهید داشت. اما در موارد دیگر، باید مطمئن شوید که پردازنده و مادربورد شما دارای خطوط کافی برای پشتیبانی از تمام کارت‌هایی است که می‌خواهید اضافه کنید (یا ظرفیت خطوط تکمیل می‌شود و ممکن است بعضی از کارت‌ها کار نکنند).

به زبان ساده، «اورکلاک کردن» (Overclocking) به معنای افزایش سرعت کلاک به بالاتر از آن چیزی است که جزء مورد نظر برای کار در آن طراحی شده است. بسیاری از افراد بدون افزایش هزینه بیشتر، CPU یا GPU خود را برای افزایش کارایی در بازی‌ها یا سایر عملکردها اورکلاک می‌کنند. در کنار افزایش سرعت، مصرف انرژی و تولید گرما نیز بیشتر می‌شود که می‌تواند پایداری را تحت تأثیر قرار دهد و موجب کاهش طول عمر قطعات شود. همچنین برای اطمینان از خنک نگه داشتن سیستم به هیت سینک‌ها و فن‌های بزرگ‌تر (یا خنک‌کننده مایع) نیاز خواهد بود.

البته باید در نظر داشت که تنها CPUهای خاصی برای اورکلاکینگ ایده‌آل هستند. علاوه بر این، فقط چیپست‌های خاصی امکان اورکلاک شدن را دارند و بعضی از آن‌ها ممکن است به سیستم عامل خاصی برای فعال کردن آن نیاز داشته باشند. بنابراین، اگر می‌خواهید اورکلاک کنید، هنگام خرید مادربورد، باید چیپست را در نظر بگیرید.

تراشه‌هایی که امکان اورکلاک را فراهم می‌کنند، کنترل‌های لازم (ولتاژ، ضرب، کلاک پایه و غیره) را در UEFI یا BIOS خود دارند تا سرعت کلاک پردازنده را افزایش دهند. اگر چیپست از پس اورکلاک برنیاید، دیگر آن کنترل‌ها وجود نخواهد داشت (یا اگر هم وجود داشته باشند، کاربردی نخواهند داشت). بنابراین اگر اورکلاکینگ برایتان مهم است، باید بدانید که چه چیپ‌هایی برای آن مناسب‌ترند.

برای کسب اطلاعات بیشتر با کارشناسان ما در گروه مهرگان آی تی در ارتباط باشید.