فن پردازنده یا فن سی پی یو قطعه‌ای سخت افزاری داخل کیس است که بر خلاف دیگر قطعات تاثیری در پردازش سیستم ندارد و تنها وظیفه آن خنک کردن قطعات به خصوص سی پی یو است. سی پی یو به دلیل پردازش های پیاپی و عملکرد سنگین، حرارت داخل کیس را افزایش می‌دهد و این افزایش دما در طول زمان باعث کند شدن سیستم، اختلال در عملکرد پردازنده و در نتیجه کمتر شدن راندمان کاری کاربر می‌شود.
به کمک فن پردازنده سی پی یو دمای متعادلی پیدا می‌کند و حرارت داخل کیس کاهش پیدا می‌کند. خنک کننده پردازنده به دو دسته فن آبی و فن بادی دسته بندی می‌شود. خرید فن پردازنده برای هر سیستم بستگی به میزان عملکرد سی پی یو و مقدار حرارتی که ایجاد می‌کند دارد.
قیمت فن پردازنده
قیمت فن پردازنده با توجه به جزئیات آن متفاوت است و قدرت خنک کنندگی، مدل فن، برند فن و قابلیت RGB، به طور کلی عواملی هستند که در قیمت فن سی پی یو تاثیر می‌گذارند. نکته بعدی در رابطه با قیمت فن سی پی یو، این است که قیمت خنک کننده های بادی معمولا کمتر از قیمت خنک کننده های مایع است. فن پردازنده در بازار اندازه های متفاوتی هم دارد که این مورد به سایز کیس کامپیوتر شما بستگی دارد، در نظر داشته باشید قیمت فن های کوچک تر مناسبت تر از فن های بزرگ با قابلیت های اضافه است.
خرید فن سی پی یو
پیش از خرید فن سی پی یو باید به چند نکته اصلی توجه کرد. ابتدا باید در نظر داشت با توجه به مقدار حرارتی که در کیس وجود دارد، کدام فن پردازنده مناسب سیستم می‌باشد. آیا یک فن بادی معمولی برای سیستم کافی خواهد بود یا تهیه یک سیستم آبی ضروری است؟
نکته دوم مقدار فضای داخلی کیس است که باید دید فن با چه ابعادی داخل آن جا می‌گیرد. پیش از خرید فن میتوانید در سایت ما تمام مشخصات فنی خنک کننده های سی پی یو را بررسی کنید و سپس محصول مورد نظر خود را از مهرگان آی تی سفارش دهید.
خرید فن خنک کننده کوچک
فن خنک کننده کوچک مناسب کیس های کوچک است که فضای کمتری برای نصب فن دارند. فن پردازنده کوچک قدرت کمتری دارد اما برای سیستم هایی که کمتر داغ می‌کنند، مانند سیستم های میان رده، مناسب هستند.
خرید فن پردازنده کوچک برای سیستم های روزمره و معمولی می‌تواند به بالا بردن عملکرد سیستم کمک کند، گرچه سیستم های معمولی غالبا نیازی به فن ندارند اما وجود یک فن پردازنده کوچک راندمان کاری را بالاتر می‌برد. مثلا قیمت فن گرین مدل TINY COOL 90 مناسب است و فضای زیادی هم در کیس اشغال نمی‌کند.
فن سی پی یو گیمینگ
سیستم های گیمینگ به خصوص سیستم های گیمینگ سطح بالا سیستم هایی هستند که بیشترین نیاز را به فن های خنک کننده قوی پیدا می‌کنند. در سیستم های گیمینگ به دلیل وجود سی پی یو و کارت گرافیک سطح بالا حرارت و دمای داخل کیس افزایش پیدا می‌کند و خرید واتر کولینگ یا فن بادی قوی نیاز حتمی یک سیستم گیمینگ است.
باید توجه داشت که این فن ها به دلیل ابعاد بزرگ تری که نسبت به فن های معمولی تر دازند، داخل کیس جا می‌گیرند یا خیر. توجه به ابعاد، توان فن و طول عمر آن، مهم ترین نکته در خرید فن سی پی یو گیمینگ است.
خرید واتر کولینگ
واتر کولینگ یا خنک کننده آبی مزیت های زیادی نسبت به خنک کننده های بادی دارند که این مزیت ها کاربران را بیشتر مشتاق خرید واتر کولینگ می‌کند. واتر کولینگ ها برای گردش جریان آب لوله هایی دارند که از کنار رم یا دیگر قطعات ( بستگی به نوع خنک کننده دارد ) عبور می‌کنند که دمای قطعات را بیشتر از خنک کننده های بادی تغییر می‌دهند.
خنک کنندگی واتر کولینگ تقریبا دو برابر خنک کننده های بادی است و برای سیستم های قدرتمند باید از خنک کننده های آبی استفاده کرد. برای خرید واتر کولینگ میتوانید محصولات مهرگان آی تی را بررسی نموده و پس از انتخاب فن مورد نیازتان، محصول مورد نظر را سفارش دهید.
فن لپ تاپ
لپ تاپ ها دارای فن داخلی هستند و برخی لپ تاپ ها حتی تا دو فن داخلی دارند که کارت گرافیک و سی پی یو را خنک می‌کند. در بعضی موارد لپ تاپ های I7 یا I9 به دلیل پردازش سطح بالا و داغ شدن بیش از حد سیستم به یک کول پد جداگانه نیاز پیدا می‌کنند و فن های داخلی توان خنک کنندگی کلی سیستم را نخواهند داشت. برند هایی نظیر کولر مستر، دیپ کول، تسکو و… به تولید کول پد های خوب و با کیفیتی مشغولند.
انواع خنک کننده پردازنده
فن سی پی یو به دو دسته خنک کننده آبی ( (Liquid Cooler ) و خنک کننده بادی ( Air Cooler ) تقسیم می‌شود. خرید فن پردازنده برای هر سیستم بستگی به میزان عملکرد سی پی یو و مقدار حرارتی که ایجاد می‌کند دارد.
فن های بادی همانطور که از نامشان پیداست با گردش پره های داخل فن گرمای داخل کیس را به بیرون هدای می‌کنند و گردش هوا ایجاد می‌کنند تا حرارتی داخل کیس باقی نماند. فن پردازنده بادی رایج ترین نوع فن در بازار است که سیستم های معمولی و روزمره تا سیستم های گیمینگ سطح بالا می‌توانند از آن استفاده کنند.
فن پردازنده آبی یا واتر کولینگ که هنوز در بازار کمتر از فن بادی مورد توجه کاربران است، بیشتر برای سیستم های رده بالا استفاده می‌شود که قطعات اصلی آن ها پردازش های سنگین و مدوام انجام می‌دهند و نیاز دارند با سرعت بیشتری مقدار گرمای زیادی را دفع کنند.
فن پردازنده آبی قیمت بیشتری نسبت به فن های بادی دارند چرا که فناوری آن ها مجهز تر است و عملکرد قوی تری دارند. انواع فن کیس بر اساس سه پین یا چهار پین بودن آن نیز دسته بندی می‌شود که در ادامه به توضیح مفصل تری راجع به تفاوت آن ها می‌پردازیم.
نکات مهم در خرید فن کیس کامپیوتر
نکته اصلی در خرید فن کیس کامپیوتر توجه به نوع سیستم است. در وهله اول توجه کنید سیستم شما معمولی و روزمره، میان رده یا سطح بالاست. نکته بعدی توجه به میزان گرمایی است که سی پی یو یا کارت گرافیک ایجاد می‌کند. برای مثال اگر یک سیستم میان رده با پردازنده I5 نسل سیزدهم دارید، یک فن بادی نیاز دارید.
برای سیستم میان رده با این مشخصات فن سی پی یو دیپ کول AG300 پیشنهاد می‌شود. اگر یک سیستم با پردازنده I7 نسل چهاردهم یا سیزدهم دارید، یک فن بادی قدرتمند نیاز دارید. فن گرین مدل NOTUS 100 RGB نیز محصول بسیار خوبی به منظور استفاده برای سیستم های میان رده تا سطح بالاست.
اگر یک سیستم با سی پی یو I9 نسل دوازدهم تا چهاردهم دارید و کارت گرافیک قدرتمندی هم دارید، باید از خنک کننده های آبی استفاده کنید. استفاده از یک واتر کولینگ قدرتمند برای سیستم های I9 ضروری خواهد بود.
فن پردازنده ارزان
فن پردازنده ارزان قیمت از برند های ایرانی مانند گرین، فن گرین NOTUS 95 RGB فن بسیار خوبی است که می‌تواند سیستم های میان رده تا سطح بالا را خنک کنند. فن های پردازنده بادی برای سیستم های میان رده قیمت مناسبی دارند و اگر به دنبال خرید فن پردازنده با قیمتی مقرون به صرفه هستید، فن اینتل LGA 1200 پیشنهاد ماست.
اگر واتر کولینگ با قیمت مناسب نیاز دارید، فن سی پی یو GLC120 EVO نیز محصول خوبی از برند گرین است که می‌تواند برای سیسستم شما مناسب باشد. برای یافتن ارزان ترین فن پردازنده در بازار از میان برند های ایرانی در سایت مهرگان آی تی میتوانید تنوع کالا های موجود را مد نظر قرار داده و فن مناسب سیستم خود را انتخاب کنید.
هیت سینک چیست؟
اگر به دنبال خرید فن پردازنده هستید، احتمالا تا به‌حال اسم هیت سینک به گوشتان خورده است. هیت سینک یک دستگاه فلزی است که روی پردازنده قرار می‌گیرد. این قطعه گرما را مستیقما از تراشه گرفته و به ساختار خنک کننده انتقال می‌دهد.
این قطعه از جنس آلومینیوم است و شبیه پره طراحی شده است که از طریق باله ها گرما را دفع می‌کند. به طور کلی در بازار هیت سینک همان فن پردازنده است و اصطلاح هیت سینک به منظور خنک کننده به کار می‌رود اما به طور تخصصی هیت سینک قطعه‌ای است که داخل ساختار فن قرار دارد و شامل تمام اجزا فن پردازنده نمی‌شود.
فن سه پین و چهار پین چه تفاوتی دارد؟
امروزه بیشتر فن های موجود در بازار چهار پینی هستند اما تفاوت فن سه پین و فن چهار پین در چیست؟ فن ها دارای سیم هایی هستند که به مادربرد متصل می‌شوند و برق مورد نیاز فن توسط این سیم ها تامین می‌شود.
در قسمت انتهایی این سیم ها یک آداپتور وجود دارد که سه یا چهار سوراخ دارد و به هدر مخصوص خود روی مادربرد وصل می‌شود. اگر سوراخ های آداپتور سه تا باشند فن مورد نظر سه پینی و اگر دارای چهار سوراخ باشد چهار پینی است.
تفاوت فن‌های چهار پینی با فن‌های سه پینی این است که در آنها امکان کنترل سرعت چرخش پره‌های فن نیز وجود دارد. پین چهارم این امکان را ایجاد می‌کند که شما بتوانید سرعت پره های فن را کنترل کنید و در واقع برای شما امکان شخصی سازی ایجاد می‌کند.
مقایسه فن مایع و فن بادی
اولین نکته ای که باید در مقایسه فن ها به آن ها توجه کرد، این است که فن های آبی مدت زیادی نیست که وارد بازار شده‌اند اما فن های بادی از زمانی که سیستم ها نیاز به تهیه هوا پیدا کرده اند تولید شدند و مدت بسیار زیادی است که در بازار وجود دارند. استفاده از فن های آبی هنوز به دو دلیل رایج نیست، اول این که فن های آبی بیشتر برای سیستم های قدرتمند استفاده می‌شود و دلیل دوم گران تر بودن نسبت به فن خنک کننده بادی است.
| معیار | فن مایع | فن بادی |
| کارایی خنک کنندگی | خوب | ضعیف |
| سطح نویز | می تواند بسیار کم صدا باشد، اما برخی مدل ها می توانند پر سر و صدا باشند | معمولاً پر سر و صداتر از فن مایع |
| قیمت | گران تر | ارزان تر |
| پیچیدگی نصب | نصب پیچیده تر | نصب آسان تر |
| نگهداری | نیاز به نگهداری بیشتر مانند پر کردن مایع خنک کننده به طور دوره ای | نیاز به نگهداری کمتری دارد |
| ظاهر | می تواند ظاهری مدرن و جذاب داشته باشد | معمولاً ظاهری ساده تر دارد |
| فضای اشغال شده | می تواند فضای بیشتر داخل کیس اشغال کند | معمولاً فضای کمتری اشغال می کند |
| سازگاری | ممکن است با همه کیس های کامپیوتر سازگار نباشد | معمولاً با بیشتر کیس های کامپیوتر سازگار است |
سوال اصلی این است که تفاوت اصلی فن بادی و فن آبی چیست؟ در واقع فن‌های بادی با چرخش پره‌ها دمای هوای را بهبود می‌دهند و گرمای داخل کیس را دفع می‌کنند، این کار در داخل کیس گردش هوا ایجاد می‌کند و سیستم خنک می‌شود. این چرخه گردش هوا در مدت زمانی که کامپیوتر شما روشن است و فن ها کار می‌کنند، ادامه دارد.
مزایا و معایب فن مایع
مزایای فن مایع
- کارایی خنک کنندگی بهتر، به ویژه برای اورکلاک کردن
- می تواند بسیار کم صدا باشد
- ظاهر مدرن و جذاب
معایب فن مایع
- گرانتر
- نصب پیچیده تر
- نیاز به نگهداری بیشتر
- ممکن است با همه کیس های کامپیوتر سازگار نباشد
مزایا و معایب فن بادی
مزایای فن بادی
- ارزان تر
- نصب آسان تر
- نیاز به نگهداری کمتری دارد
- معمولاً با بیشتر کیس های کامپیوتر سازگار است
معایب فن بادی
- کارایی خنک کنندگی ضعیف تر
- معمولاً پر سر و صداتر
- ظاهر ساده تر
انتخاب بین فن مایع و فن بادی به نیازها و بودجه شما بستگی دارد. اگر به بهترین کارایی خنک کنندگی ممکن نیاز دارید و قیمت برایتان مهم نیست، فن مایع بهترین انتخاب است. اما اگر به دنبال راه حل ارزان تر هستید و عملکرد خنک کنندگی کمی ضعیف تر را می توانید تحمل کنید، فن بادی گزینه مناسبی است.
فن های آبی ابتدا از نظر ساختار و بعد از نظر عملکرد با فن های بادی کاملا تفاوت دارند. فن های آبی دو مخزن کوچک دارند که آب توسط دو لوله در آن میان این دو مخزن جریان پیدا می‌کند. مخزن اول در کنار سی پی یو و کارت گرافیک است قرار گرفته و مخزن دوم در نزدیکی خروجی‌‌های کیس کامپیوتر که فضای کافی برای خروج گرما در آنجا وجود دارد.
آب در مخزن اول گرمای قطعات را گرفته و سپس از لوله ها به مخزن دوم می‌ریزد و این روند تا زمانی که سیستم روشن باشد ادامه پیدا می‌کند و دمای کیس را معتدل می‌سازد. فن های آبی برای سی پی یو هایی که قابلیت اورکلاک دارند ضروری است.
RGB در فن پردازنده
نورپردازی یا ویژگی RGB در فن های پردازنده یک قابلیت تخصصی نیستند و صرفا یک المان ظاهری برای حرفه ای تر شدن ظاهر سیستم شماست. فن هایی که نور پردازی RGB دارند مناسب کیس هایی هستند که نمای بیرونی دارند و توسط بدنه شیشه‌ای داخلشان دیده می‌شود.
امروزه بیشتر کیس ها نمای بیرونی دارند و به همین علت تولید و عرضه قطعات داخلی با ویژگی نورپردازی، چه رم و چه فن پردازنده، بیشتر شده است. فن های سیستم با قابلیت نور پردازی جلوه ای تخصصی و حرفه ای به سیستم شما می‌بخشد و لذت کار با سیستم را دوچندان می‌کند.
اهمیت استفاده از فن سی پی یو
مهم ترین ویژگی و مزیت استفاده از فن پردازنده بالا تر بردن قدرت سیستم و عملکرد قطعات است. به طبع زمانی که قطعات داغ می‌کنند و فضای کیس حرارت زیادی پیدا می‌کند، بازدهی قطعات و سپس بازدهی سیستم کمتر می‌شود و با بیشتر شدن دما سیستم هنگ می‌کند. اگر می‌خواهید عملکرد پایداری داشته باشید و به طور پیوسته و بدون توقف کار کنید، حتما برای سیستم یک فن پردازنده خوب تهیه کنید.
برند های تولید کننده فن سی پی یو
امروزه بیشتر برند های تولید قطعات جانبی و اصلی به تولید فن پردازنده روی آورده‌اند. علاوه بر خود شرکت اینتل که به تولید و عرضه فن پردازنده مشغول است، فن پردازنده دیپ کول، فن سی پی یو کولر مستر، فن پردازنده گرین، فن گیم دیاس، فن سی پی یو مستر تک و فن از برند سیلور استون بیشترین محصولات بازار هستند که فن خنک کننده سی پی یو با کیفیت بالا تولید می‌کنند.
| برند | کشور | کیفیت | قیمت |
| دیپ کول (DeepCool) | چین | ارزان تا متوسط | خوب |
| کولر مستر (Cooler Master) | تایوان | متوسط به بالا | عالی |
| NZXT | آمریکا | متوسط به بالا | عالی |
| سادیا (Scythe) | ژاپن | بالا | فوق العاده |
| آرک تیک (Arctic) | سوئیس | ارزان تا متوسط | خوب |
| Corsair کورسیر | آمریکا | متوسط به بالا | خوب تا عالی |
| Thermaltake | تایوان | متوسط | خوب تا عالی |
| be quiet! | آلمان | بالا | فوق العاده |
| Noctua | اتریش | بالا | فوق العاده |
فن خوب از برند خارجی فن سی پی یو AG300 از برند دیپ کول را به شما پیشنهاد می‌کنیم که عملکرد بسیار خوبی دارد و یک قطعه باکیفیت و بادوام برای سیستمتان خواهد بود. فن پردازنده با قیمت مناسب از برند ایرانی، فن پردازنده گیم دیاس مدل BOREAS M1-610 محصول مقرون به صرفه‌ای است که میتوانید همین حالا در سایت ما سفارش دهید.
فن مناسب برای کیس گیمینگ
برای کیس های های گیمینگ رده بالا معمولا فن آبی یا واتر کولینگ استفاده می‌شود. مثلا فن پردازنده کولرمستر مدل ML360 Illusion برای سیستم گیمینگ I7 یا i9 یک فن قوی و مناسب است. این فن پردازنده چهار پینی کاملا از پس دمای داخل کیس یک سیستم گیمینگ بر می‌آید.
برای سیستم های گیمینگ معمولی و میان رده یک فن بادی قدرتمند یا یک فن آبی معمولی می‌تواند انتخاب مناسبی باشد. مثلا فن سی پی یو گرین GLC360 EVO برای یک سیستم گیمینگ میان رده پیشنهاد می‌شود.
نصب فن پردازنده
خرید فن پردازنده جدید می‌تواند عملکرد سیستم را تا حد زیادی متحول کند و اگر برای سیستم خود یک فن پردازنده خریداری کرده اید، لازم است بدانید چگونه در کیس نصب می‌شود. بهتر است برای نصب قطعات اصلی سیستم به متخصصان این زمینه مراجعه کنید اما اگر تجربه نصب قطعات را دارید و می‌خواهید خودتان نصب فن پردازنده سیستم را انجام دهید، ابتدا باید به مادربرد توجه کنید.
نصب فن ها با مشخصات متفاوت ممکن است فرق داشته باشد و نوع مادربرد هم در این زمینه تاثیر گزار خواهد بود. میتوانید برخی فن ها را به طور مستقیم به هیت سینک متصل کنید اما برخی فن ها با یک هیت سینک داخلی نصب می‌شوند.
در دفترچه راهنمای فن پردازنده به طور دقیق و واضحی روش نصب آن، از روش باز کردن بسته گرفته تا جاگذاری و اتصال کابل ها، به طور دقیق توضیح داده شده. میتوانید از دفترچه راهنمای فن پردازنده استفاده کنید و در صورت نیاز با بخش تعمیرات مهرگان آی تی برای مشاوره تماس بگیرید.
جمع بندی
فن پردازنده گرچه خود کار پردازش اطلاعات انجام نمی‌دهد اما این قطعه مهم به کمک سی پی یو شما می‌آید تا بهترین عملکرد ممکن را داشته باشد و در انجام پردازش ها دچار تاخیر یا باگ سخت افزاری نشود. خرید فن پردازنده نیز مانند تمام محصولات سخت افزاری دیگر نیازمند بررسی دقیق، توجه به جزئیات و کسب مشاوره است.
تیم ما سعی دارد تا با ارائه به روز ترین اطلاعات شما را در خرید قطعات سخت افزاری راهنمایی کند. امیدواریم این مقاله مفید بوده باشد و در انتخاب و خرید فن پردازنده کمک کرده باشد.
سوالات متداول
مهم ترین وظیفه فن پردازنده چست؟
خنک کردن سی پی یو و کارت گرافیک و دفع گرمای داخل کیس، تا سیستم عملکرد موثر تری داشته باشد.
ویژگی های کلیدی فن سی پی یو چیست؟
آبی یا بادی بودن فن پردازنده، سه یا چهار پین بودن آن، تعداد پره ها در فن های بادی، برند تولید کننده و نوع سازگاری با سیستم به خصوص مادربرد سیستم.
کولر آبی یا فن آبی سی پی یو چیست؟
نوعی از فن های پردازنده است که از طریق جریان آب در کیس، محیط داخلی کیس و قطعات مهم مانند سی پی یو و کارت گرافیک را خنک می‌کند.
تفاوت اصلی فن سی پی یو آبی و فن پردازنده بادی چیست؟
نوع خنک کردن سی پی یو در استفاده از این دو فن متفاوت است. فن پردازنده بادی از طریق تهویه هوای داخل کیس و با جریان باد سی پی یو را خنک می‌کند، و فن پردازنده آبی با جریان آب گرمای سی پی یو را جذب و سپس دفع می‌کند.
قیمت فن مایع بیشتر است یا فن بادی؟
قطعا قیمت فن پردازنده آبی بیشتر است چرا که ساختار حرفه ای تر، عملکرد تخصصی تر و خنک کنندگی بیشتری نسبت به فن های بادی دارند و معمولا برای سیستم های رده بالا استفاده می‌شوند.
چگونه می‌توان از کیفیت خنک کننده سی پی یو مطمئن شد؟
سازگاری با سیستم شما در خرید فن پردازنده بسیار مهم است، اگر فن با سیستم شما سازگار باشد و از پس گرمای کیس شما بر بیاید، همچنین اگر فن پردازنده مورد نیازتان را از برند معتبری تهیه کنید، کیفیت و دوام فن پردازنده تضمین شده خواهد بود. محصولات مهرگان آی تی نیز با گارانتی معتبری به مشتریان تقدیم خواهد شد.
آیا خنک کننده سی پی یو باعث کاهش نویز سیستم می‌شود؟
استفاده از فن پردازنده تا حدودی به کمتر شدن نویز، کمتر شدن هنگی سیستم و بالا رفتن راندمان قطعات کمک می‌کند.
چه کار هایی باعث افزایش طول عمر فن پردازنده می‌شود؟
اگر برای سیستم خود فن مناسبی تهیه کنید که از پس گرمای داخل کیس بر بیاید و فشار زیادی به آن وارد نشود، فن پردازنده تا مدت زمان طولانی برای سیستم کار می‌کند.
آیا می توان از یک واتر کولینگ برای خنک کردن بقیه قطعات کامپیوتر غیر از سی پی یو استفاده کرد؟
بله، می‌توان از آن برای خنک کردن سایر اجزای کامپیوتر غیر از سی پی یو نیز استفاده کرد. در هر صورت این کار توصیه نمی شود، زیرا نصب و نگهداری خنک کننده های آبی سخت تر از از فن بادی می باشد.